Plaklar, boyutlarına, devir hızlarına ve malzeme yapısına göre farklı kategorilere ayrılır. İşte en yaygın plak türleri:

1️⃣ Devir Hızına Göre Plak Türleri

Plakların dönüş hızı, dakikada kaç devir yaptığını (RPM – Revolutions Per Minute) ifade eder.

• 🔹 33⅓ RPM (Long Play – LP)
  • En yaygın plak türüdür.
  • Genellikle 12 inç boyutundadır.
  • Bir yüzü ortalama 20-25 dakika müzik çalar.
  • Albümler ve uzun kayıtlar için kullanılır.
• 🔹 45 RPM (Single – 7 inç Plak)
  • Daha kısa kayıtlar için kullanılır.
  • Genellikle 7 inç (18 cm) boyutundadır.
  • Bir yüzü ortalama 4-5 dakika müzik çalar.
  • Tekli (single) ve EP (Extended Play) kayıtlar için idealdir.
• 🔹 78 RPM (Shellac Plak)
  • En eski plak formatıdır.
  • Genellikle 10 inç boyutundadır.
  • Shellac adı verilen kırılgan bir malzemeden üretilmiştir.
  • 1950’lerden sonra yerini vinil plaklara bırakmıştır.

2️⃣ Boyutlarına Göre Plak Türleri

Plaklar genellikle 7 inç, 10 inç ve 12 inç olmak üzere üç farklı boyutta üretilir.

• 🔹 7 inç Plak → Genellikle 45 RPM hızındadır. Tek şarkılık single’lar için kullanılır.
• 🔹 10 inç Plak → 78 RPM hızında olup eski dönemlerde yaygındı. Günümüzde koleksiyonluk olarak bulunur.
• 🔹 12 inç Plak → 33⅓ RPM hızında olup uzun çalar (LP) formatındadır. Albümler için en yaygın kullanılan plak türüdür.

3️⃣ İçeriğine Göre Plak Türleri

• 🔹 LP (Long Play) Plak: 33⅓ RPM hızında olup uzun albümler için kullanılır.
• 🔹 EP (Extended Play) Plak: 7 veya 10 inç boyutunda olup birkaç şarkı içerir. Teklilerden daha uzun, LP’lerden daha kısadır.
• 🔹 Single Plak: Genellikle 45 RPM hızındadır ve sadece 1-2 şarkı içerir.

4️⃣ Malzeme Yapısına Göre Plak Türleri

• 🔹 Shellac Plak: 1940’lara kadar kullanılan kırılgan plak türüdür (78 RPM).
• 🔹 Vinil Plak: Günümüzde kullanılan esnek ve dayanıklı plak türüdür. 33⅓ RPM ve 45 RPM formatlarında üretilir.
• 🔹 Picture Disc: Üzerinde görsel baskı bulunan, koleksiyonluk plak türüdür.

Plak seçerken dönüş hızı, boyutu ve içeriği göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer klasik albümler dinlemek istiyorsanız LP (33⅓ RPM – 12 inç) plaklar idealdir. Tek şarkılık single’lar için ise 45 RPM – 7 inç plakları tercih edebilirsiniz.